woensdag 7 september 2011

Een oproep in de 1e landelijke Kindermediaweek

Jan Blokker
In de zomer van 2010 overleed grumpy old man Jan Blokker. Een journalist die in zijn columns op een ietwat knorrige (en voor de liefhebber grappige) manier zijn vinger op zere plekken legde. Zoals iedereen had hij zijn stokpaardjes. Eentje daarvan was dat sociologen - wetenschappers! - bijna altijd op de proppen kwamen met 'open deuren'. Hypotheses, aanbevelingen, gedachtes die iedereen al lang had of koesterde, maar die nu met aplomb als dé waarheid werden gepresenteerd. Ongetwijfeld zou hij in zijn column iets gedaan hebben met het artikel dat dinsdagavond 6 september 2011 in NRC Handelsblad op de Media-pagina werd geplaatst. Daarin werd aandacht geschonken aan de promotie van sociologe Natascha Notten aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Niet toevallig promoveerde ze tijdens de eerste landelijke Kindermediaweek, waarin stilgestaan wordt bij het belang van media-educatie.

Een waarheid als een koe
Iedereen die er even over nadenkt zal toe (moeten) geven dat kinderen die relatief weinig tv-kijken (en meer lezen) het op school beter doen. Alhoewel er ongetwijfeld kinderen (zullen) zijn die het op school ook goed doen ondanks of dankzij het feit dat ze veel tv-kijken. Maar grosso modo is de stelling die Natascha Notten in haar proefschrift verdedigt niet zo verwonderlijk.

Ouderavonden

In deze tijd van het jaar worden door het hele land ouderavonden voor ouders van basisschoolleerlingen gehouden. In alle wijken, dorpen en steden. Voor ouders van groep 1 t/m 8. En zullen op andere plekken voor ouders van kinderen die nog niet leerplichtig zijn bijeenkomsten worden gehouden waarin gewezen wordt op het belang van lezen. Dat lezen dé manier is om op school en in de samenleving (straks) mee te kunnen is. Maar ...


Maar ...
Waarom is het verhaal van deze Nijmeegse sociologe dan zo opvallend. Zal de 'boodschap' van Natascha Notten aan de ene kant door bijna alle onderwijzers en anderen die professioneel in dit land met kinderen omgaan (inclusief alle bibliothecarissen) worden onderschreven. Én door zoveel ouders aan de andere kant volstrekt worden genegeerd.
Wellicht zullen door de 'lompheid' van de stelling veel ouders zichzelf toch eens de vraag stellen: Is het écht waar dat als mijn kind minder tv kijkt het straks op school beter mee zal kunnen doen? En kan ik daar een handje aan bijdragen door zelf het goede voorbeeld te geven?

Tv-kijken als de grote afleider
Uit alle onderzoeken blijkt al jarenlang dat de gemiddelde Nederlander per dag ruim drie uur per dag tv kijkt. Gemiddeld. Er zijn mensen die hoger zitten, en die er onder zitten. Natascha Notten geeft meer dan duidelijk in het interview (en haar proefschrift) aan dat het beter is om te matigen. En dat goed voorbeeld doet volgen. Ouders die zelf veel kijken geven niet het goede voorbeeld. Laten impliciet merken dat het volstrekt normaal is om zoveel te kijken. Aan tv-kijken is op zich niet zoveel mis; wél als de tijd die dat kost ten koste gaat van lezen.

Tienduizend urenregel
Een kind kan alleen tot een goede lezer (= leerling) uitgroeien door veel lees-kilometers te maken. Lezen leren je weliswaar op school (technisch gezien), maar je groeit pas tot een expert (op leesgebied) uit door veel te oefenen. Dagelijks. Jaar na jaar. Lezen kun je niet als je op het (oude) AVI-9 niveau zit. Stop je op dat moment (zeg in groep 6 van de basisschool) met lezen dan zul je daar later last van hebben. Wetenschapsjournalist Malcolm Gladwell heeft veel geschreven over mensen die op bepaalde gebieden uitsteken boven anderen (voetballen, pianospelen, haarknippen). Om dat duidelijk te maken vertelt hij de 'anekdote' van de 10.000 uur. Zoveel uren kost het om in n'importe welk gebied te kunnen excelleren.

Voor iedereen die op een hoog niveau mee wil komen in onze complexe samenleving is lezen nog steeds essentieel. Je moet domweg veel lees-uren maken om (complexe) teksten tot je kunnen nemen. Oefenen, oefenen dus. Dagelijks. In verloren uurtjes. Uurtjes die je ook kunt verlummelen achter een tv. Of, die noemt Natascha Notten niet, met een mobieltje, je Facebook, Twitter en vult u zelf maar aan.

Tv-kijken en verslaving
De boodschap van mevrouw Notten is keihard. Zeker als je jezelf als ouder betrapt voelt. Je hebt het beste met je kind voor, stimuleert het om te lezen maar moet van haar ook nog je eigen tv-kijkgedrag in aantal uren per dag/week temperen. En dat valt niet mee, want tv-kijken is een typisch voorbeeld van onbewust gedrag. Gedrag dat je in de loop van de tijd hebt 'aangeleerd'. Het zit in je systeem om dat apparaat gedachteloos aan te zetten. De boodschap in deze eerste landelijke Kindermediaweek is dat je moet minderen. Om je kind een betere toekomst te geven. Dat kind moet meer aan de bak, maar ook jijzelf als ouder. Er is een directe relatie tussen die twee.

Bevoogdend?
Wellicht. Maar wetenschappers zijn er - ondanks de hoon van Jan Blokker dat sociologen alleen beweren wat alom bekend is - om 'vervelende' uitkomsten van onderzoek naar voren te brengen. Waardoor u - of de samenleving - later niet kan zeggen dat we het niet hebben geweten.

Who's in control?
Het jaarthema van BasisBibliotheek Maasland is in 2011-2012 Who's in control? Dat thema raakt vele aspecten van het leven. Het artikel Eén tv in huis is oké, drie is te veel is een perfecte illustratie van de vraag die in dat thema ligt opgesloten: Bent u in staat om uw eigen media-consumptie aan te passen om uw kind(eren) een betere leesbasis te laten verwerven?


Geen opmerkingen:

Een reactie posten