dinsdag 26 augustus 2014

Twee optimistische mannen: Rudi Westendorp & Erik Scherder


Op dinsdag 23 september 2014 geeft hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp in Oss een lezing over zijn boek Oud worden zonder het te zijn : over vitaliteit en veroudering. Dit is één van dé boeken van 2014. Een geheimtip die keer op keer door enthousiaste lezers wordt doorgegeven. Een hoopvol boek.

Ergens in het voorjaar van 2014 trad een ander optimistisch man naar voren. Sprak de eerste colleges uit voor de Universiteit van Nederland. Een digitaal platform waar vooraanstaande wetenschappers in korte colleges een geïnteresseerd publiek over een deel van hun vakgebied bijpraten. Hoogleraar Erik Scherder nam de eerste vijf voor zijn rekening en zette daarmee de toon. Van hem verschijnt in oktober het boek Laat je hersenen niet zitten : hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt, en dat zal (wedje) ook veel publiciteit trekken.Boeken die in elkaars verlengde liggen.

Rudi Westendorp
De afgelopen maanden hebben veel kranten en tijdschriften geschreven over dit boek en de schrijver. Hij figureerde zelfs in een blad van een verzekeringsmaatschappij. En afgelopen zaterdag mocht hij in het FD in de rubriek De brandende kwestie enkele uitspraken doen over' zijn' onderwerp. Dat heeft te maken met zijn notie dat het gros van de oudere mensen helemaal niet zielig is. Dat zij gemiddeld genomen ook niet veel hulp nodig hebben en (daarom) maar beter plaats kunnen maken voor jonge mensen. Integendeel. De meeste oudere mensen doen 'het' nog prima. Leiden meestal een actief leven. Het zou dom zijn om ze massaal af te schrijven  Nee, het gros van 'de oudjes' kan en wil nog best mee doen. Wil niet aan de kant gezet worden. Uiteraard komen er kwaaltjes en moet er her der wat ingeschikt worden, maar im grossen ganze: geen probleem! Een zeer opgewekt verhaal. En perfect passend bij (het jaarthema van 2011-2012:) Who's in control?

Who's in control?
Nou? Oudere mensen zijn meestal nog zeer in control. Rudi Westendorp spreekt zonder meel in de mond. Hieronder een aantal citaten uit "70? Huppekee!" (Delta Lloyd magazine, juli 2014) (een themanummer: Het eeuwige leven) en "We moeten ons meer realiseren dat juist ouderen de toekomst hebben" (FD,  zaterdag 23 augustus 2014)

Healty aging?
Met mijn boek toer ik nu door het land. Tegen mijn publiek zeg ik: healty aging is onzin. Ouder worden gaat altijd gepaard met slijtage, schade en gebreken. En oud word je, tot de dood erop volgt.
Maar ik heb ook een vrolijke boodschap: het is nog nooit zo mooi geweest in Nederland als nu. We worden steeds ouder in goede gezondheid. De periode dat je allerlei gebreken krijgt en de kwaliteit van leven achteruitgaat - de rafelrand noem ik dat - komt steeds later in ons leven en blijft beperkt tot hooguit een paar jaar. Het overgrote deel van de 85-jarigen kan zich prima redden. Dat is toch prachtig?
Oude mensen worden in de media voor 90% in een hulpbehoevende rol neergezet. Zo stond laatst in Trouw bij een artikel weer zo'n plaatje van een oud mens dat onder een droogkap zat te suffen. Des duivels was ik. Of ze worden neergezet op de voorplecht van een zeiljacht, met een zwitserlevengevoel. Zo van: het leven is fantastisch. Kom nou, het leven is grijs, niet zwart of wit.

Het blijkt allemaal niet zo erg
Weet u hoeveel procent van de 85-jarigen in een verzorgings- of verpleegtehuis woont? Triomfantelijk: 'Minder dan 10%.' ()
De generatie die zich zorgen maakt over hun ouders, stuurt de media aan. Die zegt: ik wil niet zo oud worden. Maar als je eenmaal oud bent, blijkt het allemaal niet zo erg. Als je maar de regie over je eigen leven houdt. ()

Van de zotte
Het is natuurlijk van de zotte dat in onze maatschappij meer dan de helft van de werkloze 55-plussers nooit meer aan de bak komt. Dan heb je eigenlijk de vluchtelingenstatus: je bent welkom in Nederland, maar je mag niet meedoen. ()
Vraag: Maar hoe zorg je ervoor dat een 38-jarige manager een 55-plusser aanneemt?
Les een: hij moet mijn boek lezen. Les twee: hij moet het écht lezen. Les drie: hij moet het herlezen. En als ie dan nog twijfels heeft, is hij welkom en zal ik met hem praten. ()

Het aanpassend vermogen
Wat mij het meest intrigeert is het aanpassend vermogen van de mens. Hoe ouder, hoe verstandiger. Het gemak waarmee mensen op hoge leeftijd loslaten, geen goederen, ambitie of ijdelheid meer najagen. Elke morgen zijn ze blij dat ze hun ogen kunnen opslaan. Oude mensen zien dat als een zegen. Ze weten: de dood loopt altijd met je op. ()
Dat inzicht: dokter, zo slecht is het leven niet, geef me nog maar een jaartje. Dat heb ik van ze geleerd. En ik kan op mijn beurt hen weer helpen door te zeggen: laat je door de maatschappij niet in een verdomhoekje zetten. Als je 70 bent, heb je nog 15 jaar. 'Huppekee, plannen maken. Aan de gang!'

En uit het FD
Ouderen zijn steeds langer inzetbaar in de maatschappij: betaald en niet betaald. Maar daarvoor is wel nodig dat zij zelf ouderdom niet als een bedreiging zien. Het hardnekkige beeld dat ouderen ziek en afhankelijk zijn, houdt ook veel ouderen in een beklemmende greep. Terwijl het leven ook op hoge leeftijd mooi en nuttig kan zijn, ondanks de fysieke gebreken die met de jaren komen.
Die langere inzetbaarheid komt er alleen als mensen een passende basisopleiding krijgen en zich daarna blijven ontwikkelen. We moeten ons opnieuw de vraag stellen wat we onze studenten willen leren. Nu worden studenten gedwongen al vroeg een specialisme te kiezen, zodat zij snel kunnen doorstromen naar de arbeidsmarkt. Terwijl het juist belangrijk is dat we studenten breed opleiden, hen helpen om hun eigen kracht te kennen en sociale vaardigheden aanleren. Dat is een betere basis voor levenslang leren in een snel veranderende maatschappij.

Youtube: Rudi Westendorp - 'Geef ouderen eindelijk de REGIE' (1:50)



Erik Scherder
Zoals hierboven al aangegeven nam hoogleraar Erik Scherder de eerste vijf mini-colleges voor de Universiteit van Nederland voor zijn rekening. Begin oktober verschijnt Laat je hersenen niet zitten : hoe lichaamsbeweging de hersenen jong houdt. Een boek dat ogenschijnlijk haaks staat op dat van Rudi Westendorp. Die stelt zich enerzijds op het standpunt dat (oudere) mensen niet bij de pakken moeten gaan neerzitten, maar anderzijds ook niet moeten gaan simmen als het ietsje minder gaat. Met ouderdom komen gebreken. Onvermijdelijk. Maak je daar maar niet al te druk over. Pas je aan. Maar Rudi Westendorp zal ongetwijfeld mee willen gaan in de stelling van Erik Scherder en andere wetenschappers dat het absoluut zinvol is om je op oudere leeftijd te blijven inzetten voor een goede fysieke én psychische gesteldheid. Blijf bewegen. En ga niet als een uitgezakt iemand voor de buis hangen. Wachtend op de dood. Doe iets. Beweeg je onder de mensen. Ga een cursus volgen. Lees. Sport. Reis. Ontmoet. Niemand heeft het voor het zeggen - want het lot bepaalt of je getroffen wordt door een vreselijke ziekte of zo - maar iedereen die lekker in zijn of haar vel zit en bezig blijft maakt meer kans op gezonde en gelukkige jaren.

Waarom zouden ouderen vaker moeten hardlopen (het 3e college) (14:54)




Andere titels
André Aleman. Het seniorenbrein : de ontwikkeling van onze hersenen na ons vijftigste (2012)
Lone Frank. De vijfde revolutie : omdat hersenwetenschap onze wereld gaat veranderen (2010)
René Kahn. De tien geboden voor het brein (2011)
Eddy van der Zee. Het vitale brein : hoe de hersenen sterk en dynamisch te houden (2012)

(maandag 25 augustus 2014)
Hans van Duijnhoven