vrijdag 4 mei 2012

Paul Gilding - een andere, gemengde cocktail

Martin Parr
Uit de folder die hoort bij Assorted cocktail:
Hij benadrukt in de documentaire ook zijn bezorgdheid over de toestand in de wereld. De ongebreidelde welvaart en het materialisme. Vijf jaar voor het begin van de economische crisis stelt hij dat "de groeiende rijkdom van het Westen, een van mijn hoofdonderwerpen, ons uiteindelijk de das om zal doen". En dan: "We zouden ons druk moeten maken om de  hebzucht van jou, mij en de kijkers van dit programma".

Deze documentaire van cineast Hank Onrust uit 2003 wordt tot medio september van dit jaar tijdens openingstijden gedraaid in het Gemeentemuseum van Helmond, in de Boscotondehal. De documentaire gaat over de beroemde Engelse fotograaf Martin Parr.

Iemand die op een andere manier de visie van Paul Gilding - dat we noodgedwongen op een kantelmoment staan als mensheid - onderschrijft. In Helmond worden honderden foto's van Martin Parr getoond. En draait de documentaire The magic moment van Hank Onrust. De titel van de tentoonstelling is Assorted cocktail.

Een spiegel
Martin Parr brengt bewust schaduwkanten van onze dolgedraaide consumptiemaatschappij in beeld. Vaak zeer kleurrijk. Soms grappig. Af en toe ontluisterend. Maar altijd realiseert de kijker zich dat hij zelf af en toe ook gedrag vertoont dat Parr in beeld brengt. We doen allen mee in de rollercoaster van kopen, consumeren en ons niet al te druk maken over de vraag of dit 'normaal' is en vooral of het altijd door zal kunnen blijven gaan.

Het antwoord van Paul Gilding is duidelijk. Die manier van leven zal tegen een muur op lopen. Stoppen. En we zullen iets anders moeten bedenken. Om de 'Grote Verstoring' te voorkomen.

Het verhaal van Gilding is niet uniek. Alleen houdt Martin Parr ons een prachtige, kleurige spiegel voor.

Tim Jackson
Gilding citeert in zijn boek deze Engelse hoogleraar (duurzaamheid) en auteur van het boek Prosperity without growth. In 2010 in Nederland uitgebracht onder de titel Welvaart zonder groei : economie voor een eindige planeet.
Dit begrip verschaft ons alleen maar meer inzicht in de enorme uitdaging om een werkelijk duurzame manier van welvaart te bereiken. Misschien wel verreweg het belangrijkst is dat we gedwongen worden om een andersoortige economische structuur te ontwikkelen. We moeten ook onze weg vinden dwars door de institutionele en sociale beperkingen die ons nu vastzetten in een falend systeem. In het bijzonder moeten we de mogelijkheden voor verandering in de samenleving identificeren - verandering in waarden, verandering in leefstijl, verandering in de maatschappelijke structuur, Mogelijkheden die ons zullen bevrijden van de schadelijke logica van het consumentisme.
Verrassend is dat Tim Jackson een 'betere' (meer relaxte) spreker is als Paul Gilding. En hij is in tegenstelling tot Gilding wel wetenschappelijk onderlegd. Hij had zijn TED-moment ál in juli 2010. Tim Jackson's test van de economische realiteit. Op vrijdag 4 mei (al /pas) 440.976 keer bekeken.

Tegenlicht - maandag 30 april

De redactie van dit programma probeert al bijna tien jaar als enige tv-programma in Nederland te volgen wat zich in de grote real wereld afspeelt. Door de jaren heen heeft men uiteenlopende mensen aan het woord gelaten over zaken die Gilding en Jackson ook aansnijden. Toevallig lieten ze op Koninginnedag 2012 een optimistisch geluid horen. De onbekende fotograaf John D. Liu vertelt van zijn pogingen om woestijnen weer tot leven te wekken. En - verrassing - het schijnt te lukken. Met relatief eenvoudige middelen. John D. Liu houdt een blog bij op de toepasselijke website WhatIfWeChange.

De aflevering heet toepasselijk Groen goud. En geeft de burger moed. En bevestigt het verhaal van Paul Gilding. Als mensen opstaan dan kan er iets (gaan) veranderen.

Tegenlicht - maandag 23 april
Een week daarvoor kwamen in de aflevering Cleantech : de schone toekomst representanten van twee 'kanten' aan het woord. Aan de ene kant de jongens met veel (durf)kapitaal en vertrouwen in wetenschap en vooral technologie. Die 'de' problemen van Gilding (en ons allen) gaan oplossen. En aan de andere kant zij die geloven (en weten?) dat onze aarde 9 miljard bewoners alleen aankan als vooral wij in het Westen onze exuberante levensstijl naar beneden bijstellen. Maar ze zien dat niet gebeuren.

Nick Parker van het investeringsbedrijf Cleantech is een representant van de optimist. Zeer optimistisch. En hij bevestigt impliciet dat het kabinet Rutte in tegenstelling tot heel erg veel grote multinationals niet begrijpt dat het meer dan lonend is (en zal zijn) om wél te investeren in duurzaamheid, alternatieve energie en zuinig omgaan met grondstoffen. Ontwikkelingsdeskundige Chandran Nair is in deze aflevering zijn 'tegenstander'. En zeer sceptisch of dé techniek, dé technologie, 'ons' huidige economische model en de Westerse mens in staat zal zijn de knop om te zetten.

Rotsvast weten van Paul Gilding
In zijn boek is Paul Gilding meer dan duidelijk. De 'Grote Verstoring' zal er komen. En als mensheid zullen we dan opstaan. De transitie-periode is al begonnen. Alhoewel we in Nederland ver achterlopen. Er zijn landen die hier al veel meer werk van maken.

Er zijn anderen die niet zo zeker weten hoe 'het' zich zal ontwikkelen. Vooral kunstenaars spreken zich veel minder uitgesproken uit. Laten het meer over aan de kijkers, luisteraars of lezers om zelf een conclusie te trekken.


Rollercoaster : het beeld in de 21ste eeuw
De Beyerd was ooit de naam van een complex in Breda. Ook de naam van een museum. Later werd het omgedoopt tot Graphic Design Museum. Sinds enige maanden gaat het door het leven als MOTI. En dat staat voor Museum Of The Image. Centraal staat nog steeds design en alles wat daarmee samenhangt.

De komende maanden loopt tot begin september een tentoonstelling waarbij schrijver Joost Zwagerman nadrukkelijk was betrokken. Joost Zwagerman manifesteert zich steeds meer als iemand die met (veel) verstand van zaken (andere) kunst, kunstwerken en kunstenaars becommentarieerd. Dit keer heeft hij ruim honderd Nederlanders (kunstenaars, filosofen, journalisten) gevraagd hun favoriete beeld van de eerste jaren van de 21e eeuw aan te dragen.

Deze tentoonstelling is zeer de moeite waard en raakt aan zaken die Gilding en anderen aansnijden. Ook gaat het vaak over de vraag Who in control is? De titel Rollercoaster is goed getroffen. Je wordt overdonderd door de beelden. Bekende en onbekende.  Er valt veel te lezen. Helaas is er (nog) geen catalogus om een en ander na te lezen.

Joep van Lieshout
In de binnenplaats van het MOTI staat een nieuw beeld van Joep van Lieshout. Een zeer verontrustend beeld. Dat op zich al een reden is om naar Breda af te reizen. Het heet The invisible hand. En is een verwijzing naar filosoof Adam Smith en diens denkbeeld van de onzichtbare hand. Die onzichtbare hand heeft (ook) alles te maken met de transitie die Paul Gilding en Tim Jackson ons voorhouden. Laten we als mensheid de 'Grote Verstoring' op ons afkomen, doen we weinig (laisser faire) of 'geloven' we niet langer in het verhaal van 'de onzichtbare hand' die alles zal oplossen. En nemen we zelf stappen om 'de markt' bij te sturen. Who's in control?

Foto van Edward Burtynsky
De begeleidende tekst is als volgt

Dit object verwijst naar de zelfregulerende aard van de marktplaats. In de 18e eeuw geïntroduceerd door Adam Smith: het nastreven van het individuele belang resulteert in het grootste maatschappelijk belang. De vrije markt levert het meeste op voor de hele maatschappij en de 'onzichtbare hand' van die markt zorgt voor harmonie en evenwicht. De extreem geavanceerde, complexe westerse kapitalistische samenleving in de 21ste eeuw kenmerkt zich dus door corruptie, gelimiteerde materialen en tekort aan kapitaal. Wanneer grondstoffen en kapitaal definitief opraken, zal de relatie tussen  mensen verharden. Overleven zal gepaard gaan met geweld en ons een nieuwe, geïmproviseerde maatschappij brengen. Daarbij rijst de vraag hoe de 'onzichtbare hand' haar werk gedaan heeft. Goed of slecht.
Edward Burtynsky
Enkele jaren geleden was in het Gemeentemuseum van Helmond fotowerk te zien van de Canadese fotograaf Edward Burtynsky. Die onze dolgedraaide wereld (van Paul Gilding) op een volstrekt andere manier als Martin Parr in beeld brengt.

Het Antropoceen
Dit woord bestaat nog niet zo lang. Maar wordt de laatste tijd regelmatig gebruikt om aan te geven dat er een nieuwe periode op aarde zou zijn aangebroken. De periode waarin de mens ging overheersen. Sinds 1 april van dit jaar staat op Youtube dit filmpje (3 minuten).

Geen opmerkingen:

Een reactie posten